Cyfry rzymskie

Rzymski system zapisu liczb to sposób zapisu liczb za pomocą liter alfabetu łacińskiego. W przeciwieństwie do powszechnie używanego zapisu liczb (cyfry arabskie, system dziesiętny) jest niepozycyjnym zapisem liczbowym. Cyfry rzymskie nie nadają się do obliczeń matematycznych, na przykład mnożenie w tym zapisie jest o wiele trudniejsze niż w systemie dziesiętnym. Jednak warto je znać, ponieważ w codziennym życiu spotykamy się z nimi dosyć często. Możemy je znaleźć np. na tarczach zegarów, na pomnikach (rok) czy w książkach (numeracja rozdziałów). W Polsce używamy ich również do zapisu stuleci (np. teraz mamy XXI wiek).

Podstawowymi liczbami rzymskimi są I, V, X, L, C, D, M. Ich wartości są następujące:

I	V	X	L	C	D	M
1	5	10	50	100	500	1000

Pozostałe liczby tworzymy, zestawiając ze sobą powyższe znaki, poczynając od największego do najmniejszego. W celu skrócenia zapisu stosuje się odejmowanie, w którym mniejszy znak poprzedza większy. Przykłady:

Rzymskie	Dziesiętne	Wyjaśnienie
XXVII	27	dodajemy poszczególne znaki: 10 + 10 + 5 + 1 + 1
MDCCXIII	1713	również dodajemy poszczególne znaki: 1000 + 500 + 100 + 100 + 10 + 1 + 1 + 1
IV	4	I jest przed V, czyli odejmujemy: -1 + 5
XIX	19	I jest przed X, czyli znów odejmujemy: 10 - 1 + 10
DCCXC	790	X jest przed C, czyli odejmujemy 10: 500 + 100 + 100 - 10 + 100