
Cyfry rzymskie

Rzymski system zapisu liczb to sposób zapisu liczb za pomocą liter alfabetu łacińskiego. W przeciwieństwie do powszechnie używanego zapisu liczb (cyfry arabskie, system dziesiętny) jest niepozycyjnym zapisem liczbowym. Cyfry rzymskie nie nadają się do obliczeń matematycznych, na przykład mnożenie w tym zapisie jest o wiele trudniejsze niż w systemie dziesiętnym. Jednak warto je znać, ponieważ w codziennym życiu spotykamy się z nimi dosyć często. Możemy je znaleźć np. na tarczach zegarów, na pomnikach (rok) czy w książkach (numeracja rozdziałów). W Polsce używamy ich również do zapisu stuleci (np. teraz mamy XXI wiek).
Podstawowymi liczbami rzymskimi są I, V, X, L, C, D, M. Ich wartości są następujące:
| I | 
V | 
X | 
L | 
C | 
D | 
M | 
| 1 | 
5 | 
10 | 
50 | 
100 | 
500 | 
1000 | 
Pozostałe liczby tworzymy, zestawiając ze sobą powyższe znaki, poczynając od największego do najmniejszego. W celu skrócenia zapisu stosuje się odejmowanie, w którym mniejszy znak poprzedza większy. Przykłady:
| XXVII | 
27 | 
dodajemy poszczególne znaki: 10 + 10 + 5 + 1 + 1 | 
| MDCCXIII | 
1713 | 
również dodajemy poszczególne znaki: 1000 + 500 + 100 + 100 + 10 + 1 + 1 + 1 | 
| IV | 
4 | 
I jest przed V, czyli odejmujemy: -1 + 5 | 
| XIX | 
19 | 
I jest przed X, czyli znów odejmujemy: 10 - 1 + 10 | 
| DCCXC | 
790 | 
X jest przed C, czyli odejmujemy 10: 500 + 100 + 100 - 10 + 100 | 
Zamknij