Kąty i okrąg – klasa 5
Kąt środkowy
- Kąt, którego wierzchołek leży w środku S okręgu i którego ramiona przecinają okrąg w punktach A, B. Mówimy, że kąt środkowy jest oparty na łuku AB.
- Dla dwóch dowolnych punktów na okręgu można wyznaczyć dwa kąty środkowe. Dzieje się tak dlatego, że dwa dowolne punkty dzielą okrąg na dwa łuki.
Kąt wpisany w okrąg
- Kąt, którego wierzchołek V leży na okręgu i którego ramiona przecinają okrąg w punktach A, B (A \neq V \neq B).
- Wszystkie kąty wpisane, które obejmują łuk AB i których wierzchołek V nie leży na łuku, mają taką samą miarę.
- Miara kąta środkowego \omega jest dwa razy większa od miary kąta wpisanego \varphi obejmującego ten sam łuk, \omega = 2\cdot\varphi.
- Twierdzenia Talesa: Kąt wpisany nad średnicą okręgu jest kątem prostym.
Kąt dopisany do okręgu
- Kąt między cięciwą AB okręgu i styczną t do tego okręgu w punkcie A lub B.
- Miara kąta dopisanego jest równa mierze kąta wpisanego nad łukiem AB.
Przykład 1: Oblicz miarę kąta
Oblicz miarę kąta zaznaczonego na pomarańczowo.
Kąt o mierze 55^\circ jest kątem dopisanym do okręgu. Wiemy, że miary kąta dopisanego i odpowiedniego kąta wpisanego są takie same, czyli wynoszą 55^\circ. Niewiadomy kąt jest kątem środkowym obejmującym mniejszy łuk AB. Jego miara jest dwa razy większa od miary kąta wpisanego, czyli wynosi 2\cdot55^\circ=110^\circ.
Przykład 2: Oblicz miarę kąta
Oblicz miarę kąta zaznaczonego na pomarańczowo.
Niewiadomy kąt jest kątem wpisanym nad mniejszym łukiem o końcach w punktach 2 i 7. Obliczamy miarę odpowiedniego kąta środkowego. Z rozdziału kąty i wielokąty wiemy, że miara kąta środkowego n-kąta foremnego wynosi \frac{360^\circ}{n}. Zatem dla dwunastokąta foremnego kąt między odcinkami łączącymi dwa sąsiednie wierzchołki a środkiem \frac{360^\circ}{12}=30^\circ. Kąt środkowy obejmujący łuk 2 i 7 i ma miarę 5\cdot30^\circ=150^\circ. Szukany kąt wpisany jest o połowę mniejszy, czyli jego miara wynosi 150^\circ:2=75^\circ.